سومین دندان آسیای بزرگ یا دندان عقل ، آخرین دندان از مجموعه دندانهای دائمی است . در دهان هر فرد بطور طبیعی ۴ دندان عقل ( ۲ عدد در فک بالا و ۲ عدد در فک پایین ) وجود دارد.در بعضی از افراد ممکن است هیچکدام و یا بعضی از دندانهای عقل بصورت مادرزادی تشکیل نشوند. در صورت وجود این دندان در دهان فرد و به شرط وجود فضای کافی در انتهای قوس فکی این دندان معمولا در سنین ۱۷ تا ۲۱ سالگی .رویش می یابد. در صورت عدم وجود فضای کافی، ممکن است این دندان بصورت نیمه نهفته رویش یافته و یا کاملا نهفته باقی بماند.
سمت راست دندان عقل کاملا رویش یافته در فک پایین و سمت چپ دندان نیمه رویش یافته را نشان می دهد
در رادیوگرافی زیر هر چهار دندان عقل نهفته هستند
دندان عقل و ارتباط آن با نامرتبی دندانی
بسیاری از افراد تصور می کنند که فشار دندان های عقل نهفته و یا در حال رویش است که باعث نامرتبی دندان ها در اواخر دهه دوم و اوایل دهه ی سوم زندگی می شود . در صورتی که عامل اصلی این وضعیت معمولا رشد تاًخیری فک پایین به سمت جلو است . در این حالت دندانهای فک پایین که در حالت نرمال در پشت دندانهای فک بالا قر ار دارند با جلو آمدن فک در پشت دندانهای فک بالا گیر کرده و کمی نا مرتب می شوند. اینکه آیا وجود دندان عقل نیز در این پروسه دخیل است هنوز بطور علمی ثابت نشده است و حتی در بعضی از افراد که اصلاً دندان عقل در آنها تشکیل نشده است نیز این نامرتبی تاخیری دندانها ممکن است ایجاد شود .
پرسشی که بسیار مطرح می شود این است که آیا با کشیدن دندانهای عقل، دندانهای نامرتب جلویی خود به خود ردیف خواهد شد ؟ در پاسخ باید به این نکته اشاره کرد که فضا از انتهای قوس دندانی به ناحیه دندانهای جلویی منتقل نمی شود و دندانها مرتب نخواهند شد.
آیا دندان عقل باید کشیده شود؟
اینکه باید دندان عقل کشیده شود یا خیر به فاکتور های متعددی از جمله سن ، وجود فضای کافی جهت رویش این دندان ، زاویه مناسب دندان ، وجود دندان عقل فک مقابل ، نزدیکی و ارتباط دندان عقل با ساختارها ی اطراف مثل عصب فکی و بهداشت بیمار و ... بستگی دارد. بیماران محترم بهتر است جهت تصمیم گیری مناسب در این زمینه با متخصص ارتودنسی و یا جراح فک و صورت مشورت نمایند .
- بطور کلی اگردندان عقل بطور کامل رویش یافته باشد و با دندان عقل فک مقابل در تماس باشد و وضعیت بهداشت بیمار خوب باشد می توان این دندان را مثل مابقی دندانها حفظ کرد.
- در صورتی که این دندان نیمه نهفته یا نهفته بوده و یا کج رویش یافته باشد بهتر است جهت پیشگیری از عوارض احتمالی خارج شود.
دندان عقل نیمه رویش یافته: ابن دندانها بدلیل ضربه دندانهای فک مقابل،
امکان گیر مواد غذایی و تجمع باکتریها در زیر لثه مستعد ایجاد عفونت
دور تاج دندان یا پری کرونیت هستند.
عوارض دندان عقل نهفته
در مواردی که دندان عقل نیمه نهفته باشد، امکان ایجاد عفونت دور لثه
این دندان وجود دارد که با علائمی مثل تب، درد و یا محدودیت در باز
کردن دهان همراه خواهد بود که این وضعیت به التهاب دور تاج دندان
عقل یا پری کرونیت معروف است .
همچنین در موارد بسیار نادری ممکن است دور دندان عقل نهفته کیست 
یا تومورهای فکی ایجاد شود.
بهترین سن کشیدن دندان عقل
در صورتی که با صلاحدید جراح فک وصورت ، متخصص ارتودنسی و یا دندانپزشک نیاز به کشیدن دندان عقل در بیمار ضروری باشد بهتر است در سنین ۱۸ تا ۲۰ سالگی و قبل از اینکه انتهای ریشه این دندان بطور کامل فرم بگیرد بهتر است این دندان کشیده شود زیرا در این حالت پروسه خارج کردن دندان برای جراح ساده تر خواهد بود.
در اکثر موارد نیمه نهفته و در مورد تمام دندانهای نهفته، نیاز به جراحی جهت خارج نمودن دندان عقل وجود خواهد داشت.
